طرح جامع کنترل، مدیریت و بازیابی باطله ها و پسماندهای معادن و کارخانجات فراوری استان قزوین

در این پژوهش، باطله‌های معدنی و واحدهای فرآوری مواد معدنی استان قزوین از دیدگاه زیست محیطی و ارزش اقتصادی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. در این راستا، نمونه برداری از 30 معدن و واحدهای فرآوری، آماده‌سازی و مطالعات شناسایی نمونه‌ها در دستور کار قرار گرفت. پس از مطالعات شناسایی و اندازه گیری فلزات سنگین و عناصر مضر در باطله‌های مذکور، مقادیر بدست آمده با استانداردهای موجود منابع خاک مقایسه و نتایج تحلیل گردید. در ادامه، بر اساس پارامترهای مختلف نظیر نوع فلز و آلودگی، تناژ باطله، انحلال پذیری، باطله‌ها از نظر شدت آلودگی طبقه بندی شدند. بر اساس اطلاعات و نتایج بدست آمده، راهکارهای عملیاتی و اجرایی جهت مدیریت پسماندهای معدنی نظیر دفع، احداث یا بهینه سازی سد باطله، کمینه سازی و کنترل و امکان بازیابی فلزات با ارزش محتوی ارائه گردید. میانگین عمر باطله‌های معدنی استان برای واحدهای انتخابی 10.4 سال می باشد. میزان مس در باطله‌های مس چیزه، آقدره و یمقان و اویرک و میزان آرسنیک در باطله معادن آقدره و اویرک بیش از حد مجاز و استاندارد می‌باشند. باطله مس چیزه حاوی میزان سرب بالا نیز می‌باشد. علاوه بر این، میزان نقره در ماده معدنی مس چیزه، در ماده معدنی و باطله مس آقدره و در ماده معدنی مس یمقان از عیار مناسبی برخوردار است. در باطله کارخانجات فرآوری سرب و روی پی جویان یزد و زه‌آباد، عیار سرب، مس و روی چندین برابر حد مجاز و استاندارد بین المللی اندازه گیری شد. نمونه سد باطله کارخانه فرآوری سرب و روی پی جویان یزد، بواسطه حضور عنصر مس با بیش از 80 برابر حد مجاز (استاندارد ملی منابع خاک) و با توجه به وزن باطله (30000 تن) نیازمند بررسی بیشتر می‌باشد. باطله سنگ آهن گنداهو حاوی میزان سولفور و اکسید کلسیم بالا (به ترتیب 0.3 و 27.06 درصد) و باطله سنگ آهن گرمارودی دارای سیلیس بالا (67.29 درصد) می‌باشد. سولفور بالا- عمدتاً کانی پیریت، خطر تولید زهاب‌های اسیدی و حضور اکسید کلسیم، افزایش قلیاییت خاک و عدم جذب عناصر فسفر، آهن، روی و کبالت که مورد نیاز گیاهان می‌باشد را به همراه دارد. معادن سنگ لاشه، کانی‌های صنعتی و بخصوص واحدهای فرآوری سیلیس عموماً به دلیل بالا بودن درصد سیلیس در باطله و ریزدانه بودن، پتانسیل آلودگی محیط زیست را دارا می‌باشند. همچنین کاربرد نرمه‌های سیلیس زیر 100 میکرون در تولید بتن سبک و یا بازیابی سیلیس از باطله کارخانجات فرآوری با ایجاد ارزش افزوده بسیار گام مناسبی خواهد بود.